stemstoornissen
Een afwijking van de klank, het toonhoogtebereik en het volume van de stem.
Wat is een stemstoornis?
Een stemstoornis is een aandoening van de stem of het stemapparaat, met als gevolg een afwijking van de klank, het toonhoogtebereik en het volume van de stem. Bij patiënten met een stemstoornis, klinkt de stem hees, ruw of schor, soms is er veel extra lucht aanwezig of valt de stem zelfs helemaal weg. Deze veranderingen in de stemkwaliteit gaan ook vaak gepaard met een beperking van het toonhoogtebereik of omvang van de stem.
De stem van patiënten met een stemstoornis raakt vaak snel vermoeid, waardoor langdurig spreken (zoals bij het lesgeven) vaak niet meer zo goed lukt. Er kan dan ook sprake zijn van keelpijn, hoesten, keelschrapen en een vermoeid gevoel in de keel. In sommige gevallen is ook de ademhaling van de stempatiënt verstoord.
Iedereen is wel eens hees voor enkele dagen, omwille van verkoudheid of ziekte, maar als de heesheid langer dan twee tot drie weken aanhoudt dan is het aangeraden om in te grijpen.
Symptomen
Aanhoudende heesheid:
heesheid die langer duurt dan twee of drie weken.
Pijnklachten:
pijn in de keel als gevolg van een foutief of verkeerd stemgebruik.
Vermoeidheid:
snel vermoeid zijn door het spreken, het gevoel dat spreken moeite kost.
Keelschrapen en hoesten: voortdurend de keel moeten schrapen en/of hoesten.
Het gevoel dat er iets in de keel zit of zelfs een verstikkingsgevoel: drukkend gevoel in de keel (globus) en/of het gevoel dat ademen moeilijk gaat (dsypneu).
Stem verlies:
de stem volledig verloren zijn en niet meer kunnen gebruiken.
Abnormale toonhoogte stijgingen of dalingen:
de stem klinkt abnormaal of abnormaal laag voor de leeftijd of het geslacht van de spreker.
Stemzwakte:
de stem heeft weinig draagkracht en volume, luid spreken is moeilijk.
De stem herstel niet, aanhoudende keelontsteking/verkoudheid:
Verkeerd stemgebruik kan aanleiding geven tot recidiverende (frequent terugkomende) laryngitis, dit is de ontsteking van het stemapparaat. Verkeerd stemgebruik kan aan de basis liggen hiervan.
Het stemonderzoek – Een Analyse van je stem
Anamnese
In een eerste gesprek worden de gegevens over de voorgeschiedenis van je stemstoornis besproken:
- Wanneer zijn de klachten ontstaan? Zijn ze plots ontstaan of geleidelijk?
- Wat zijn je huidige klachten? Zijn de stemproblemen constant of doen ze zich voor afhankelijk van omstandigheden?
- Zijn er andere medische problemen die eventueel verband houden met de stemproblemen zoals reflux, allergieën, frequente keelontstekingen, bovenste luchtweginfecties,…
- Impact van het stemprobleem op het psycho-sociaal functioneren.
- Zijn er dingen die je nu al doet om je stem te verzorgen of is er sprake van stem misbruik?
- …
Beoordeling van de stemkwaliteit
De beroordeling van de stemkwaliteit gebeurt op basis van een kwalitatieve en kwantitative analyse. Dit wil zeggen dat de therapeut de stem gaat beoordelen op basis van wat ze hoort en ziet (kwalitatief) en met behulp van meetinstrumenten (kwantitatief).
Kwantitatieve analyse
De kwantitatieve meetingen gebeuren aan de hand van een geluidsopname die de stem in kaart probeert te brengen doormiddel van de analyse van het toonhoogtebereik, de luidheid van de stem en aerodynamische metingen.
Kwalitatieve analyse
Gebaseerd op een gestandaardiseerd en genormeerd systeem kan een therapeut met een getrained oor, de stem op een objectieve manier beoordelen door te luisteren naar de stem en te kijken naar de houding van de stempatiënt.
